Kraakpanden

Omschrijving

Kraken is zonder toestemming van de eigenaar een onroerende zaak in gebruik nemen. Een onroerende zaak kan hierbij een ongebruikt terrein, een leegstaand huis, een leegstaand kantoor of bedrijfsgebouw zijn. (Wikipedia, z.d.)

Kraken en de wetgeving

Kraken vormt in België geen strafrechtelijke inbreuk. Er is geen strafrechtelijke omschrijving die een straf bepaalt voor het kraken van een pand. Ondanks dat het geen strafrechtelijke inbreuk is, is het wel een inbreuk op het eigendomsrecht van de eigenaar. ‘Kraken is een bezetting zonder recht of titel, m.a.w. de bezetter of kraker kan zich niet beroepen op enige juridische grond om het huis of de grond te blijven bewonen.’ (Krakengent, 2012, z.p.) De eigenaar daarentegen heeft dit recht wel op basis van zijn eigendomstitel en dit bezettingsrecht kan worden overgedragen naar anderen door middel van verkoop, huur, gift of door toestemming. De eigenaar kan zijn pand in geval van een kraak via de vrederechter zijn pand terugvorderen. (krakengent, 2012, z.p.)

Wettelijke bescherming van een woning

In de grondwet staat dat een woning onschendbaar is. Deze onschendbaarheid van de woning wordt beschreven in artikel 15 van de Belgische grondwet. Maar hierover wordt ook gesproken in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 17 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. (Torfs, 2011, z.p.) Deze bescherming van de woning staat los van het eigendomsrecht en beschermt dus ook het kraakpand. Dit houdt in dat de politie een kraakpand enkel kan binnenvallen op basis van een huiszoekingsbevel. Bij betrapping op heterdaad tijdens het binnendringen van het pand is er nog geen sprake van een bewoond pand. Wanneer er betreding is door de politie of de eigenaar, en dit zonder toestemming van de nieuwe bewoners is er in elk ander geval sprake van huisvredebreuk.

Het kan belangrijk zijn om van de wettelijke bescherming te kunnen genieten de bewoning te kunnen aantonen. Dit kan gebeuren door je postadres te veranderen naar het adres van het krakpand of door een omslag te tonen met een poststempel. (Krakengent, 2012) (“Kraakhandleiding”, z.d.)

Deze wettelijke bescherming van de woning is nog iets anders dan het recht op wonen. Het recht op wonen is een zogenaamd sociaal grondrecht en is daarom niet sociaal afdwingbaar. Recht op wonen betekent dat de overheid de opdracht heeft een behoorlijke huisvesting te garanderen, bijvoorbeeld door sociale woningkantoren. (Kraakhandleiding)

Wet Onkelinx in verband met een gekraakte woning

De Wet Onkelinx uit 1993 is een wet die interessant kan zijn voor onze doelgroep. Deze wet geeft burgemeesters namelijk de bevoegdheid om gebouwen die reeds meer dan zes maanden leegstaan op te eisen om er daklozen in te huisvesten. De eigenaar van het desbetreffende pand krijgt hiervoor een vergoeding in de plaats. (Krakengent, 2012)

Concrete aanpak in Antwerpen

Kraakpanden in Antwerpen

In de stad Antwerpen bestaat er geen publieke lijst met gekraakt panden. Er bestaat echter wel een lijst met de panden in de stad die zijn gekraakt. Dit aantal wordt door Liesbeth Homans (N-VA) geschat op een vijventwintigtal panden in de stad Antwerpen. Deze lijst met panden is niet publiek toegankelijk maar is enkel ter beschikking van het stadsbestuur en de betrokken instanties. In andere steden, zoals Gent, wordt er wel een lijst publiek gemaakt met de gekraakte panden. Dit gebeurt zowel door het stadbestuur als door de krakers zelf. Zo is er onlangs in Gent een website online gegaan die gemaakt is door een aantal krakers, waarop men een oplijsting maakt van 300 leegstaande gebouwen die kunnen worden gebruikt om te kraken. De krakers, actief op de website:krakengent.squat.net, vroegen bij de stad Gent de inventaris leegstand, verwaarlozing en ongeschiktheid op. Uit deze lijsten haalden ze de bewoonbare panden en deze bundelden ze op hun website tot een gemakkelijk toegankelijke tool. Deze website is compleet met een kaart waarop deze gebouwen werden aangeduid. (Krantenartikel Homans, 27/04/2013; Krakers Gent, z.d.; “Krakers kiezen leegstaande panden… op Google Maps”, 16/03/2013)

Wat Antwerpen wel publiek toegankelijk maakt is een inventaris van verwaarloosde, ongeschikte en onbewoonbare gebouwen. Deze lijst is gemakkelijk terug te vinden via de website Antwerpen.be en wordt vier maal per jaar bijgewerkt. Op de lijst die momenteel beschikbaar is zijn er 1806 panden terug te vinden. (Antwerpen.be, z.d.)

Niet al deze panden zijn nog bewoonbaar, want er staan ook ongeschikte en onbewoonbare woningen op deze lijst. Misschien is het daarom beter om in de toekomst twee lijsten te maken. Een lijst met ongeschikte en onbewoonbare gebouwen en een lijst met verwaarloosde en leegstaande gebouwen. Op die manier is het voor krakers duidelijker welke gebouwen zij kunnen kraken, zodat zij niet meer al hun tijd en energie moeten steken in het zoeken van een geschikt gebouw maar deze gewoon kunnen vinden op de site van de stad Antwerpen. 

Kraken is een goede tijdelijke oplossing voor onze doelgroep. Vooral mensen met een dringende woningnood kunnen door te kraken hun problemen tijdelijk oplossen. Wanneer men een woning kraakt en men deze goed onderhoud heeft niet alleen de kraker hier voordeel aan, maar ook de buurt. Want het gekraakte pand is bewoond en wordt dus onderhouden. Dit gaat de verkrotting van de leegstaande huizen in Antwerpen tegen en daarvan plukt ook de buurt de voordelen.

Wanneer men een woning kraakt is dit meestal een tijdelijke oplossing. Onze doelgroep kan in een gekraakt pand gaan wonen in afwachting van het toewijzen van een sociale woning, dus gedurende de tijd dat ze op de wachtlijst staan en geen financiële middelen hebben om een appartement te huren op de private huurmarkt. Een andere optie is dat ze tijdelijk in een kraakpand gaan wonen terwijl ze in woonbegeleiding gaan bij het OCMW, een sociaal verhuurkantoor of een woonbuddy hen helpt zoeken naar een geschikte woning.

Bewoning leegstaande panden

Antikraak bewoning

Antikraak bewoning is ook een vorm van tijdelijke bewoning van leegstaande panden zoals huizen en kantoorgebouwen. Maar deze vorm van tijdelijke bewoning heeft net tot doel om leegstandrisico’s zoals vandalisme, diefstal, kraak en verkrotting tegen te gaan. (Camelot, z.d.) Veel gemeentes hebben tegenwoordig een leegstandbelasting die men dient te betalen op leegstaande gebouwen en ook de premie van de brandverzekering gaat de hoogte in. Door een leegstaand gebouw te laten bewonen verminderen de risico’s op waardevermindering van het pand en worden extra kosten uitgesloten (interim vastgoedbeheer, z.d.)


Hoewel Camelot en Interim vastgoedbeheer een vergelijkbare service aanbieden is hun manier van aanpakken niet te vergelijken. Bij Camelot vindt men de beschikbare panden op de website: Cameloteurope.com. Wanneer je een pand vindt dat jou aanspreekt kan je het aanmeldformulier invullen. Op die manier geef je te kennen dat je bent geïnteresseerd om dat pand tijdelijk te bewonen. Bij vastgoedbeheer Interim moet je jezelf eenmalig inschrijven op hun website en creëer je jouw eigen persoonlijke account. Jezelf inschrijven op de website heeft een eenmalig prijskaartje van €20. Daarna worden je gegevens vergeleken met de vraag van de opdrachtgever om een goede match te vinden voor de tijdelijke bewoning van het pand. (Camelot, z.d.; interim vastgoedbeheer, z.d.)

Concrete aanpak in Antwerpen

Organisaties tijdelijke bewoning

De mogelijkheden voor tijdelijke bewoning lijken me hier in Antwerpen nog redelijk beperkt. Er zijn maar twee bedrijven actief in het aanbieden van dit soort tijdelijke bewoning van leegstaande panden. Toch is dit nog steeds een goede optie voor onze doelgroep omdat de tijdelijke bewoning van leegstaande gebouwen een goedkope vorm is van wonen. Als we kijken op de website van Camelot is de prijs voor een kamer in een oud kantoorgebouw in de provincie Antwerpen €190 per persoon per maand. Hiervoor vind je geen studio of appartement in Antwerpen. Daarnaast werkt het autonoom gemeentebedrijf AG Vespa ook soms samen met Lancelot in het kader van tijdelijke bewoning van leegstaande stadsgebouwen.

De huidige systemen die bestaan, dus het aanmelden via de website of het aanmeldformulier, kunnen behouden blijven. Het is een eenvoudig en duidelijk systeem om dit alles te regelen. Het raadplegen van internet zou voor onze doelgroep ook geen probleem mogen zijn, daar er gratis internet is in de openbare bibliotheken en in verschillende andere voorzieningen.